Co oznacza i jaka jest kwota wolna od podatku w Polsce?
Strona główna > Poradnik oszczędzania > Kwota wolna od podatku
Kwota wolna od podatku odnosi się do dochodu, czyli przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu. Oznacza to, że od przychodu najpierw odejmuje się koszty uzyskania przychodu, a dopiero od tak obliczonego dochodu stosuje się kwotę wolną.
Prawo do zastosowania kwoty wolnej mają osoby rozliczające się na zasadach ogólnych, czyli uzyskujące dochody opodatkowane według skali podatkowej. Podatnik może skorzystać z niej zarówno przy naliczaniu zaliczek na podatek (po złożeniu PIT-2), jak i przy rocznym rozliczeniu. Kwota wolna nie wyklucza jednoczesnego korzystania z ulg i odliczeń podatkowych.
W 2025 roku, podobnie jak w roku ubiegłym, kwota wolna od podatku pozostaje na poziomie 30 000 zł. Choć rząd zapowiada podwyższenie kwoty wolnej do 60 000 zł, nie zostanie to zrealizowane w 2025 roku. Wprowadzenie takiej zmiany jest planowane przed końcem obecnej kadencji parlamentu, jednak konkretna data nie została jeszcze ustalona ze względu na wyzwania budżetowe i geopolityczne.
Podatek dochodowy to obowiązek każdego pracującego i zarabiającego, jednak dla części podatników obowiązujące przepisy prawa przewidują możliwość skorzystania z kwoty wolnej od podatku i tym samym zwolnienie części dochodu z opodatkowania. Kwota ta ma na celu ochronę osób o niższych zarobkach i zmniejszenie ich obciążeń fiskalnych. Ile obecnie wynosi kwota wolna od podatku i jak zmieniała się w ostatnich latach? Kogo nie obejmuje kwota wolna? Wyjaśniamy!
Czym jest kwota wolna od podatku?
Kwota wolna od podatku to określona przez prawo suma dochodu, od której nie trzeba płacić podatku dochodowego. Oznacza to, że jeśli roczne zarobki nie przekraczają tej kwoty, podatnik nie musi odprowadzać podatku do urzędu skarbowego. Dzięki temu osoby o niższych dochodach mogą zachować większą część swoich zarobków, co wpływa na poprawę ich sytuacji finansowej.
Kwota wolna od podatku działa jako mechanizm obniżający miesięczne zaliczki na podatek dzięki tzw. kwocie zmniejszającej podatek. Oznacza to, że podatek dochodowy jest pomniejszany o 12% kwoty wolnej od podatku (w 2025 roku kwota zmniejszająca podatek wynosi 3 600 zł), jeśli podatnik złoży u pracodawcy odpowiednie oświadczenie (PIT-2).
Przykładowo, jeśli ktoś zarabia miesięcznie 5 000 zł, zamiast płacić podatek od całej kwoty (6 000 x 12% = 720 zł), jego zaliczka na podatek zostanie obniżona o 300 zł i wyniesie 420 zł. Co w praktyce oznacza, że każdego miesiąca zapłaci znacznie mniej podatku, a nie dopiero przy rozliczeniu rocznym.
Dzięki temu mechanizmowi poprawia się płynność finansowa podatnika, bo więcej pieniędzy każdego miesiąca zostaje w jego kieszeni. A system podatkowy staje się bardziej sprawiedliwy, ponieważ osoby o niższych dochodach nie są nadmiernie obciążane podatkiem już na etapie miesięcznych zaliczek.
Kogo nie dotyczy kwota wolna od podatku?
Kwota wolna od podatku nie dotyczy podatników rozliczających się w inny sposób niż na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Nie mogą z niej korzystać podatnicy stosujący podatek liniowy (19%), ryczałt od przychodów ewidencjonowanych czy kartę podatkową.
Co więcej, kwota wolna nie obejmuje dochodów z niektórych źródeł – tj. ze zbycia nieruchomości, czy kapitałów pieniężnych (np. akcji czy kryptowalut). Oznacza to, że osoby korzystające z tych form opodatkowania lub uzyskujące takie dochody nie mają prawa do zwolnienia w postaci kwoty wolnej od podatku.
Ile wynosi aktualnie kwota wolna od podatku?
Informacji na temat aktualnie obowiązującej kwoty wolnej od podatku szukać należy w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Warto jednak zauważyć, że ustawodawca nie posługuje się bezpośrednio pojęciem „kwoty wolnej od podatku”, lecz definiuje tzw. kwotę zmniejszającą podatek. Wartość kwoty zmniejszającej podatek (3600 zł) wynika z kwoty wolnej od podatku (30 000 zł * 12% = 3 600 zł).
Jak na przestrzeni lat zmieniała się wysokość kwoty zmniejszającej podatek?
W 1992 roku, gdy Polacy po raz pierwszy składali zeznania podatkowe, kwota wolna była relatywnie wysoka i wynosiła 4 320 000 starych złotych (co po denominacji odpowiadało około 432 zł), a jednocześnie była ponad trzykrotnie wyższa niż ówczesne minimalne wynagrodzenie (1). W kolejnych latach kwota ta rosła bardzo powoli i często praktycznie nie zmieniała się przez długi okres. Od 2009 do 2016 roku kwota wolna wynosiła 3 091 zł i była to najdłuższa stagnacja w historii PIT (2).
W 2017 roku nastąpiła pierwsza większa zmiana – kwota wolna wzrosła do 6 600 zł (3), jednak wprowadzono jej zróżnicowanie w zależności od dochodów. W latach 2018–2021 kwota wolna wynosiła 8 000 zł dla osób o najniższych dochodach, a dla wyższych dochodów malała aż do całkowitego braku kwoty wolnej przy dochodach powyżej 127 000 zł (4).
Największy skok kwoty wolnej nastąpił wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu w 2022 roku, kiedy to kwota wolna została podniesiona do 30 000 zł rocznie. Jednocześnie podwyższono próg podatkowy z 85 528 zł do 120 000 zł (5). Ta zmiana miała na celu znaczące odciążenie podatników o niższych i średnich dochodach, choć jednocześnie wprowadzono ograniczenia w odliczaniu składki zdrowotnej, co zmniejszyło korzyści dla części podatników.
Czy jest szansa na podwyższenie kwoty wolnej w nadchodzących latach?
W 2025 roku kwota wolna od podatku w Polsce wynosi 30 000 zł i pozostanie na tym poziomie przez cały rok. Obietnica podniesienia jej do 60 000 zł nie zostanie zrealizowana w 2025 roku. Rząd zapowiada, że w trakcie obecnej kadencji parlamentu kwota ta zostanie podwyższona, choć bez podania konkretnej daty. Minister finansów oraz przedstawiciele rządu potwierdzają, że prace nad podniesieniem kwoty wolnej trwają, ale obecnie nie są one priorytetem, zwłaszcza w kontekście ograniczeń budżetowych i procedury nadmiernego deficytu.
Zasady działania kwoty wolnej w zależności od dochodów
Kwota wolna od podatku w Polsce działa różnie w zależności od wysokości rocznych dochodów podatnika. Wynika to z faktu, że w polskim systemie podatkowym funkcjonują dwa progi podatkowe.
Dochody do 30 000 zł rocznie
Osoby, których roczne dochody nie przekraczają 30 000 zł, nie płacą podatku dochodowego. Cały ich dochód jest objęty kwotą wolną od podatku, co oznacza, że podatek wynosi 0 zł. Warto pamiętać, że nawet w takiej sytuacji, konieczne jest złożenia corocznego rozliczenia podatkowego.
Dochody od 30 001 zł do 120 000 zł rocznie
Dochody w tym przedziale przypisane są do pierwszego przedziału skali podatkowej, w którym obowiązująca stawka podatku to 12%. Podatek nalicza się jednak tylko od nadwyżki ponad 30 000 zł, ponieważ kwota wolna zmniejsza podstawę opodatkowania. Przykładowo, jeśli ktoś zarobi 50 000 zł, podatek będzie liczony od 20 000 zł (50 000 zł - 30 000 zł) po stawce 12%, czyli 2 400 zł, a następnie pomniejszony o kwotę zmniejszającą podatek, która wynosi 3 600 zł rocznie. Dzięki temu realne obciążenie podatkowe jest niższe, niż wynikałoby to z samej stawki 12%.
Dochody powyżej 120 000 zł rocznie
Po przekroczeniu progu 120 000 zł rocznie podatnik rozlicza się w ramach drugiego progu podatkowego, co oznacza, że nadwyżka dochodu ponad 120 000 zł opodatkowana jest stawką 32%. Podatek dla tej grupy oblicza się jako 10 800 zł plus 32% od nadwyżki ponad 120 000 zł. Dla przykładu, przy dochodzie 150 000 zł, podatek wyniesie 10 800 zł plus 32% od 30 000 zł (czyli 9 600 zł), co daje łącznie 20 400 zł podatku.
Planowanie podatkowe z uwzględnieniem kwoty wolnej
Planowanie podatkowe z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku to ważny element efektywnego zarządzania finansami osobistymi. Podatnicy powinni uwzględniać kwotę wolną od podatku podczas planowania swoich dochodów i wydatków, tak aby maksymalnie wykorzystać dostępne zwolnienia i ulgi. Przykładowo, odpowiedni wybór formy opodatkowania czy rozłożenie przychodów w czasie może wpłynąć na to, ile podatku faktycznie zapłacimy.
Warto również rozważyć wspólne rozliczenie małżonków, które często pozwala skorzystać z podwójnej kwoty wolnej od podatku. Taka forma rozliczenia może obniżyć zarówno miesięczne zaliczki, jak i roczne zobowiązania podatkowe, zwłaszcza gdy dochody małżonków są zróżnicowane.
Ponadto podatnicy powinni pamiętać o innych ulgach podatkowych i odliczeniach, które mogą dodatkowo obniżyć podstawę opodatkowania. Włączenie ich do planowania podatkowego pozwala zwiększyć efektywność korzystania z kwoty wolnej i zmniejszyć całkowite obciążenia fiskalne.
Źródła:
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19910800350/O/D19910350.pdf [dostęp 02.05.2025]
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20062171588/U/D20061588Lj.pdf [dostęp 02.05.2025]
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20160002032/U/D20162032Lj.pdf [dostęp 02.05.2025]
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001387/U/D20191387Lj.pdf [dostęp 02.05.2025]
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210001128/U/D20211128Lj.pdf [dostęp 02.05.2025]