Co to jest emerytura pomostowa i jak ją uzyskać?

Strona główna > Emerytura > Emerytura pomostowa

Według danych ZUS w marcu 2025 roku emeryturę pomostową pobierało w Polsce 39,2 tys. osób. Świadczenie to otrzymują głównie mężczyźni (90,7%), ponieważ to oni znacznie częściej niż kobiety wykonują niebezpieczne i ciężkie prace fizyczne.

Emerytura pomostowa to okresowe świadczenie finansowe dla osób wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Przysługuje przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, dlatego pełni funkcję wcześniejszej emerytury.

Zasady przyznawania emerytury pomostowej reguluje Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. W ostatnich latach weszło w życie kilka nowelizacji. Od 1 stycznia 2024 roku poszerzył się krąg osób, które mogą ubiegać się o takie świadczenie. Jest to skutkiem wykreślenia przez ustawodawcę jednego z wymogów – wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r. Dzięki temu przyznanie emerytury pomostowej stało się możliwe dla młodszych roczników zatrudnionych.

Ważne zmiany wprowadziła także nowelizacja, która weszła w życie 1 stycznia 2023 roku. Pozwoliła ona składać wnioski o emeryturę pomostową jeszcze przed rozwiązaniem stosunku pracy. Pojawiły się również nowe obowiązki dla pracodawców. Są oni zobowiązani prowadzić wykaz stanowisk pracy, w ramach których zatrudnieni wykonują czynności o szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach.

Emerytura pomostowa przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

• wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r.,
• zatrudnienie w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy,
• staż ubezpieczeniowy co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
• osiągnięcie wieku co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni),
• udowodnienie co najmniej 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
• data urodzenia po 31 grudnia 1949 r.

Emerytura pomostowa przysługuje osobom, które wykonują czynności zawodowe w szczególnych warunkach środowiska pracy. Występują one w sytuacji, gdy w związku z określonymi czynnikami ryzyka starzejący się pracownik jest narażony na trwałe uszkodzenie zdrowia, wywołane procesami technologicznymi lub siłami natury. Kontynuowanie pracy na dotychczasowym stanowisku mogłoby wtedy przekraczać możliwości zatrudnionej osoby – pomimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, medycznej i organizacyjnej.

Prace w warunkach szczególnych wymienione zostały w załączniku nr 1 do Ustawy o emeryturach pomostowych. Należą do nich m.in.:

• prace rybaków morskich,
• prace wykonywane w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego,
• bardzo ciężkie prace fizyczne,
• prace przy ręcznym formowaniu wyrobów szklanych,
• prace personelu pokładowego na statkach powietrznych,
• prace przy obsłudze urządzeń do produkcji metali nieżelaznych,
• prace na morskich platformach wiertniczych,
• prace pod ziemią, na wodzie i pod wodą.

Prace o szczególnym charakterze to czynności zawodowe wymagające szczególnej odpowiedzialności i sprawności psychofizycznej. Wraz z wiekiem spada zdolność pracownika do wykonywania pracy w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu i życiu innych osób. Dochodzi do tego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej w wyniku procesu starzenia.

Prace o szczególnym charakterze są wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Należą do nich m.in.:

• prace maszynistów pojazdów trakcyjnych,
• prace murarskie w bateriach koksowniczych, piecach odlewniczych, hutniczych oraz do produkcji materiałów ceramicznych,
• prace funkcjonariuszy straży ochrony,
• prace członków zespołów ratownictwa medycznego,
• prace kontrolerów ruchu lotniczego i pilotów statków powietrznych,
• prace kierowców autobusów, trolejbusów i motorniczych tramwajów w transporcie publicznym,
• prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych,
• prace operatorów żurawi wieżowych i dźwignic portowych.

Pracownicy na niektórych stanowiskach pracy mogą wnioskować o emeryturę pomostową na szczególnych zasadach. Daje im to możliwość uzyskania takiego świadczenia w niższym wieku emerytalnym niż w przypadku standardowej procedury wnioskowania – na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Niektóre prace umożliwiają również skrócenie wymaganego stażu ubezpieczeniowego.

Aby otrzymać emeryturę pomostową na szczególnych zasadach, należy spełnić dodatkowe warunki wymienione w ustawie, np. uzyskać orzeczenie o stanie zdrowia.

O przyznanie świadczenia w tym trybie może wnioskować m.in.:

• maszynista pojazdów trakcyjnych,
• hutnik,
• pracownik lotnictwa,
• pracownik zawodowej ekipy ratownictwa górskiego,
• pracownik w porcie morskim,
• nurek,
• rybak morski,
• górnik,
• osoba pracująca przy usuwaniu, rozbiórce lub przetwórstwie materiałów zawierających azbest.

Osoba, która chce uzyskać emeryturę pomostową, powinna udowodnić wymagany okres składkowy i nieskładkowy – łącznie co najmniej 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Warto pamiętać, że okresy nieskładkowe mogą stanowić maksymalnie 1/3 okresów składkowych.

Do stażu ubezpieczeniowego nie zaliczają się okresy:

• bezpłatnego urlopu,
• urlopu wychowawczego,
• zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego,
• pobierania świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku chorobowego,
• służby wojskowej,
• 5-dniowego urlopu opiekuńczego w celu opieki nad członkiem rodziny,
• opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Wysokość emerytury pomostowej nie może być niższa niż kwota minimalnej emerytury, która od marca 2025 roku wynosi 1878,91 zł brutto. Świadczenie pomostowe, podobnie jak powszechna emerytura, podlega corocznej waloryzacji.

Prawo do pobierania emerytury pomostowej ustaje z dniem:

• poprzedzającym dzień nabycia prawa do powszechnej emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
• osiągnięcia wieku emerytalnego – 60 lat dla kobiet i 65 w przypadku mężczyzn – jeśli uprawniona osoba nie uzyskała prawa do emerytury decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego,
• śmierci uprawnionego.

Prawo do otrzymywania emerytury pomostowej powstaje w momencie spełnienia wszystkich wymaganych warunków jej przyznania. Uprawniona osoba nie otrzyma jednak świadczenia automatycznie, lecz powinna złożyć do ZUS wniosek EPOM wraz z załącznikami:

• zaświadczeniem od pracodawcy o wykonywaniu pracy o szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach,
• dokumentami potwierdzającymi okresy składkowe i nieskładkowe,
• zaświadczeniem lekarza medycyny pracy o niezdolności do kontynuowania zatrudnienia na dotychczasowym stanowisku, które umożliwia otrzymanie emerytury pomostowej.

Wniosek o przyznanie świadczenia z Funduszu Emerytur Pomostowych można złożyć:

• nie wcześniej niż 30 dni przed spełnieniem wszystkich wymaganych warunków przyznania świadczenia,
• najpóźniej w miesiącu spełnienia ostatniego warunku,
• online za pomocą platformy eZUS, osobiście w oddziale ZUS-u, za pośrednictwem płatnika składek (pracodawcy) lub korespondencyjnie.

Źródła:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20082371656/U/D20081656Lj.pdf [dostęp 06.06.2025]

https://samorzad.gov.pl/attachment/5d27d5cb-8085-4d69-a68f-49574e1fe6a4

https://serwisy.gazetaprawna.pl/emerytury-i-renty/artykuly/9620688,emerytura-pomostowa-komu-przysluguje.html [dostęp 06.06.2025]

https://www.gov.pl/web/rodzina/ustawa-o-emeryturach-pomostowych-z-podpisem-prezydenta [dostęp 06.06.2025]

https://www.zus.pl/-/zmiany-w-emeryturach-pomostowych [dostęp 06.06.2025]

https://www.zus.pl/swiadczenia/emerytury/emerytura-dla-osob-urodzonych-po-31-grudnia-1948/emerytury-wczesniejsze/emerytura-pomostowa [dostęp 06.06.2025]

https://www.rynekzdrowia.pl/Finanse-i-zarzadzanie/210-87-zl-na-osobe-ZUS-podal-skale-wzrostu,271766,1.html [dostęp 06.06.2025]