Is er een recessie op komst (in 2025)?

Begin 2023 viel een recessie op de korte termijn niet uit te sluiten. Echter, met een bescheiden groei van 0,6% in het vierde kwartaal van 2022 deed de Nederlandse economie het beter dan omringende landen en de EU als geheel. België groeide in dezelfde periode met 0,1% nauwelijks en Duitsland moest een negatieve groei van -0,2 incasseren. De gemiddelde groei in de hele EU was in dezelfde periode 0%.

In het eerste, tweede en derde kwartaal van 2023 was er in Nederland sprake van een kleine economische krimp van respectievelijk -0,3%, -0,4% en -0,3%. Doordat dat we in het vierde kwartaal van 2023 te maken hadden met snel dalende inflatie, kwam de totale economische groei in 2023 uit op 0,1%.

De meeste economen verwachten op dit moment geen recessie in Nederland, maar de economische groei blijft laag. Volgens het CBS nam het bbp in het tweede kwartaal slechts 0,2% toe ten opzichte van Q1 (na herziening).

Volgens De Nederlandsche Bank (DNB) groeit de Nederlandse economie in 2025 naar verwachting met ongeveer 1,1% met neerwaartse risico’s door handelstarieven, geopolitieke onzekerheid en hardnekkig hogere inflatie dan in de rest van de eurozone. Dat is lager dan eerder werd voorspeld, maar vooralsnog is er geen sprake van economische krimp.

Het CPB schetst in zijn meest recente cMEV-update eveneens een beeld van gematigde groei in 2025/2026, gedragen door stijgende koopkracht maar getemperd door oplopende overheidsfinanciën

Kortom: de verwachting is een bescheiden groei in 2025, maar de kans op een terugval neemt toe als handelsspanningen escaleren of inflatie hardnekkiger blijkt dan voorzien.

Inflatie is het relatieve waardeverlies van geld doordat er meer geld in omloop wordt gebracht. Een duidelijk gevolg van inflatie is stijgende prijzen. Inflatie is niet per se goed of slecht en kan zowel voor- als nadelen hebben. Over het algemeen is een hoge inflatie niet voordelig voor consumenten omdat deze te maken hebben met hogere prijzen en de lonen stijgen niet altijd evenredig mee.

In 2022 had Nederland te maken met een gemiddelde inflatie van 10% in vergelijking met het jaar daarvoor. Dit was de hoogste inflatie sinds 1975. Vooral de verdubbeling van energieprijzen droeg bij aan dit hoge cijfer. Dankzij een scherpe daling van de energiekosten die al een aantal maanden op rij doorzet, bedroeg de totale inflatie in 2023 3,8%.

De inflatie in Nederland kwam in 2024 uit op 3,3% en de verwachting is dat de inflatie daalt naar 3,2% in 2025.

Als er sprake is van hoge inflatie in een periode van economische stagnatie dan spreekt men van stagflatie. Bij stagflatie verkeren centrale banken in een dilemma. Door de economische stagnatie zou het gepast zijn om rentes te verlagen om de economie te stimuleren. Maar een hoge inflatie vraagt juist om een hoger rente zodat investeringen en uitgaven kunnen worden afgeremd.

Als er sprake is van stagflatie, heeft de ECB meestal geen duidelijk beleid. Stagflatie is momenteel niet aan de orde omdat de inflatie significant is gedaald.

Als centrale bank van Europa draagt de ECB zorg voor een stabiele economie in de Eurozone. Zoals al kort vermeld, past de ECB een bepaalde strategie toe om een hoge inflatie in te dammen. Zo heeft de Europese Centrale Bank na jaren van nul en negatieve rentes binnen een korte tijd de rentes stapsgewijs verhoogd om de hoge inflatie van 2022 af te remmen.

De ECB-depositorente stond sinds 20 september 2023 lange tijd op 4,00%. Dit was de hoogste stand ooit. 

In 2024 zwakte de inflatie in de hele eurozone af en besloot de ECB al vier verlagingen door te voeren. Ook in 2025 verlaagde de ECB de rente al meermaals. De depositorente staat nu op 2,00%. Hoewel de rente tijdens de laatste vergaderingen ongewijzigd bleef, zijn verdere verlagingen later dit jaar niet uitgesloten. 

Over het algemeen is het makkelijker om economische groei te genereren bij lagere rentestanden. Een lage rente betekent dat het goedkoper is om geld te lenen. Bedrijven zullen daarom sneller investeringen doen. De aanschaf van goederen waar vaak een lening voor nodig is, zoals een huis of een nieuwe auto, worden ook sneller gedaan.

Dit kan een stimulerend effect hebben op economische groei en de kans op een recessie verkleinen. Daardoor zijn de financiële vooruitzichten in periode met lage rentes vaak positiever.

Tijdens een recessie staat de hypotheekrente vaak onder druk om te dalen.

Dit komt doordat beleggers en banken in onzekere tijden hun geld liever veilig wegzetten, bijvoorbeeld in staatsobligaties, waardoor de kapitaalmarktrente daalt. De hypotheekrente volgt deze beweging meestal, zij het met enige vertraging.

Centrale banken, zoals de ECB, verlagen in een recessie vaak hun beleidsrente om de economie te stimuleren, wat de hypotheekrente verder omlaag kan duwen.

Toch zijn er uitzonderingen: als de inflatie hoog blijft, kunnen centrale banken juist de rente verhogen om prijsstijgingen te beteugelen, wat de hypotheekrente tijdelijk kan opdrijven.

Over het algemeen geldt dat bij recessievrees de verwachting van lagere economische groei en rentestappen van de centrale bank zorgen voor een dalende hypotheekrente, maar de daadwerkelijke ontwikkeling hangt af van de balans tussen inflatie, centrale bankbeleid en marktsentiment.

• Lees ook: Waarom is de hypotheekrente hoger dan de spaarrente?