Co to jest emerytura stażowa i ile wynosi w Polsce?

Strona główna > Emerytura > Emerytura stażowa

Temat emerytur stażowych od dłuższego czasu budzi wiele emocji i jest przedmiotem intensywnych dyskusji w polskiej polityce. Zwolennikami wprowadzenia tego rozwiązania są m.in. Lewica oraz NSZZ „Solidarność”, które postulują umożliwienie wcześniejszego przejścia na emeryturę osobom z długim stażem pracy. Na czym mają polegać emerytury stażowe? Czy warto skorzystać z możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem oficjalnego wieku emerytalnego, gdy emerytury stażowe wejdą w życie?

Emerytura stażowa to specjalny rodzaj świadczenia emerytalnego, który umożliwia przejście na emeryturę wcześniej niż w ustawowym wieku emerytalnym. W Polsce wiek ten wynosi aktualnie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, co plasuje Polskę pośród krajów europejskich z najniższym wiekiem emerytalnym. W większości krajów Europy Zachodniej wiek emerytalny kobiet i mężczyzn jest zrównany i dodatkowo wyższy niż w Polsce.

Wprowadzenie emerytur stażowych ma na celu umożliwienie wcześniejszego przejścia na emeryturę osobom, które posiadają wieloletni staż pracy i przez długie lata regularnie odprowadzały składki na ubezpieczenie społeczne. Oznacza to, że nie muszą one czekać na osiągnięcie oficjalnego wieku emerytalnego, aby zacząć pobierać świadczenie emerytalne, o ile przepracowały już wymaganą liczbę lat i zgromadziły w ZUS odpowiednio duży kapitał.

Emerytura stażowa jest tym samym formą docenienia osób, które rozpoczęły pracę bardzo wcześnie i przez wiele lat aktywnie uczestniczyły w rynku pracy – nierzadko wykonując ciężkie lub wymagające zawody. To także element systemu ubezpieczeń społecznych, który ma na celu umożliwienie szybszego przejścia na emeryturę oraz wsparcie tych, którzy nie chcą lub nie mogą kontynuować pracy aż do osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego.

Obecnie emerytury stażowe w Polsce nie obowiązują. Trwają prace legislacyjne nad wprowadzeniem tego rozwiązania, ale nie ma jeszcze uchwalonej ustawy ani konkretnej daty ich wejścia w życie.

Projekty ustaw przygotowane przez Lewicę oraz NSZZ „Solidarność” przewidują możliwość szybszego odejścia na emeryturę po spełnieniu warunku długości stażu pracy i niezależnie od osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego, jednak decyzje rządu i ministra finansów Andrzeja Domańskiego wciąż są oczekiwane, a kwestie finansowe i wpływ na budżet państwa budzą spore kontrowersje.

Warto podkreślić, że emerytury stażowe nie są niczym nowym – funkcjonują w różnych formach w wielu krajach. W Niemczech osoby z min. 35 latami składkowymi mogą przejść na tzw. Rente mit 63 z pewnymi obniżkami świadczeń. We Francji wcześniejsza emerytura przysługuje m.in. pracownikom w zawodach obciążających zdrowie. Podobne rozwiązania funkcjonują także w Wielkiej Brytanii, Czechach, na Słowacji i Węgrzech, gdzie wcześniejsze emerytury również są powiązane z długością stażu pracy i najczęściej dotyczą zawodów powszechnie uznawanych za ciężkie.Jakie warunki dla emerytur stażowych planuje się w Polsce? Dotyczą one przede wszystkim liczby lat aktywności zawodowej oraz wysokości odprowadzonych składek.

Podstawowym warunkiem, aby móc skorzystać z emerytury stażowej, ma być posiadanie odpowiednio długiego stażu pracy. W Polsce projekt ustawy przewiduje, że kobiety muszą mieć udokumentowany staż wynoszący co najmniej 35 lat, a mężczyźni 40 lat. Wliczane mają tu być zarówno okresy składkowe (za które odprowadzano składki), jak i nieskładkowe, np. urlopy macierzyńskie czy chorobowe. Warunek ten ma dotyczyć osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, które są objęte nowym systemem emerytalnym.

Kolejnym istotnym warunkiem ma być to, że wyliczona emerytura stażowa musi mieć wartość odpowiadającą co najmniej minimalnej emeryturze. Możliwe, że poziom ten zostanie ustanowiony na jeszcze wyższym poziomie – tj. 120% emerytury minimalnej.

Obecnie minimalna emerytura w Polsce wynosi 1878,91 zł brutto (stan na 1 marca 2025). 120% minimalnego świadczenia to 2254,69 zł. Oznacza to, że osoby, których wyliczone emerytury stażowe byłyby niższe od tych wartości, nie mogłyby skorzystać z możliwości wcześniejszego zakończenia kariery zawodowej.

Może Cię zainteresować również temat średnich oszczędności i wynagrodzeń w Polsce.

Wysokość świadczeń ma być obliczana na zasadach podobnych do zwykłych emerytur. Podstawą będą środki gromadzone w ZUS, uwzględniające waloryzację składek oraz kapitał początkowy, a także środki zgromadzone na subkoncie i w OFE. Następnie kwota ta zostanie podzielona przez średnie dalsze trwanie życia, co pozwoli określić miesięczną wysokość świadczenia.

O ile kapitał zgromadzony w ZUS po 35 lub 40 latach opłacania składek emerytalnych może być znaczący, jego podzielenie przez większą liczbę miesięcy przewidywanego dalszego życia, w większości przypadków przełoży się na bardzo niskie świadczenie.

Szczególnie w przypadku kobiet może to być sporym problemem, gdyż już dziś emerytury kobiet istotnie różnią się od emerytur mężczyzn ze względu na krótszy o 5 lat wiek emerytalny. Jak wynika z danych ZUS, przeciętna wysokość emerytury wypłacanej po waloryzacji w marcu 2025 r. wyniosła 4 978,67 zł dla mężczyzn i 3 421,61 zł dla kobiet, jednak połowa kobiet otrzymywała emeryturę w wysokości nie wyższej niż 3 011,10 zł. Sztuczne obniżenie wieku emerytalnego w ramach emerytury stażowej może postawić kobiety w jeszcze trudniejszym położeniu finansowym.

Powyższe wyliczenia i statystyki jednoznacznie wskazują, jak ważne jest oszczędzanie na emeryturę również poza I filarem systemu emerytalnego.

Warto zapoznać się z naszym artykułem dotyczącym gender gap w Polsce.

Decyzja o wcześniejszym przejściu na emeryturę stażową powinna być dobrze przemyślana. Z jednej strony pozwala ona na wcześniejsze zakończenie kariery zawodowej, co dla wielu osób może być celem samym w sobie i dużym ułatwieniem, zwłaszcza jeśli obecnie wykonują ciężką lub wyczerpującą pracę. Z drugiej strony wcześniejsze pobieranie świadczenia wiązać się będzie z jego istotnie niższą wysokością niż w przypadku zakończenia pracy w wieku ustawowym.

Warto też pamiętać, że emerytura stażowa ma na celu umożliwienie przejścia na emeryturę osobom z długim stażem pracy, które nie chcą lub nie mogą kontynuować aktywności zawodowej do momentu osiągnięcia wieku ustawowego. Do grupy tej zaliczać mogą się chociażby osoby, które utraciły pracę i ze względu na wiek lub stan zdrowia nie mogą znaleźć nowego zatrudnienia, a także ci, którzy zgromadzili spory kapitał w ramach PPK, PPE, IKE czy IKZE i nie obawiają się niskiego świadczenia z ZUS.

Obecnie emerytury stażowe nie są jeszcze formalnie wprowadzone w Polsce, ale temat ten jest aktywnie dyskutowany na szczeblu rządowym i parlamentarnym. W ostatnich miesiącach kwestia ta była omawiana podczas posiedzeń Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów oraz w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Projekty dotyczące emerytur stażowych są wspierane przez różne środowiska, w tym związek zawodowy „Solidarność” oraz posłów Lewicy.Wprowadzenie w Polsce emerytur stażowych wymaga zgody rządu, Sejmu oraz podpisu prezydenta. Konieczne jest również uwzględnienie wpływu takiego rozwiązania na budżet państwa oraz Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ szacuje się, że wprowadzenie emerytur stażowych mogłoby kosztować nawet kilkanaście miliardów złotych rocznie. Czy minister finansów poprze ten pomysł? Czy jego śladami pójdą rząd i prezydent? Na odpowiedzi na te pytania będziemy musieli jeszcze trochę poczekać.

Źródła:

https://www.zus.pl/documents/10182/39637/Struktura+wysoko%C5%9Bci+%C5%9Bwiadcze%C5%84+wyp%C5%82acanych+przez+ZUS+po+waloryzacji+w+marcu+2025+r.pdf/3f4d3078-a61d-e27a-8681-4f092adbb719?t=1747822917064 [dostęp 10.06.2025]