Karta bankomatowa – czym jest i jak z niej korzystać?

Strona główna > Poradnik oszczędzania > Karta bankomatowa

Tradycyjne karty bankomatowe są dziś w naszym kraju znacznie mniej popularne od kart płatniczych, które umożliwiają transakcje bezgotówkowe. Potwierdzają to dane Narodowego Banku Polskiego, z których wynika, że w 2024 roku znajdowało się w obiegu tylko 129 828 takich kart. Znacznie częściej Polacy korzystają z kart debetowych, kredytowych czy przedpłaconych.

Karta bankomatowa to karta płatnicza, która jest przypisana do konta bankowego klienta. Najczęściej umożliwia jedynie przeprowadzanie transakcji w bankomatach – można przy jej użyciu wypłacać i wpłacać gotówkę, sprawdzać stan konta, a czasami również składać dyspozycje polecenia przelewu. Karta do bankomatu nie pozwala natomiast płacić bezgotówkowo w sklepach ani realizować transakcji online. Nie jest także możliwe jej dodanie do portfela mobilnego.

Tradycyjne karty do bankomatów są obecnie znacznie mniej popularne niż kilkanaście lat temu. Większość banków oferuje w zamian wydanie karty debetowej. Klient otrzymuje nową kartę przy zakładaniu rachunku osobistego, a także może zawnioskować o nią w późniejszym czasie.

W języku potocznym karta bankowa często jest tym samym co karta płatnicza. W rzeczywistości stanowi tylko jeden z jej rodzajów. Główna różnica polega na tym, że inne karty płatnicze zapewniają więcej funkcjonalności. Umożliwiają nie tylko wypłatę gotówki z bankomatów, lecz także płacenie za zakupy w formie bezgotówkowej – w sklepach stacjonarnych i online.

Karty płatnicze najczęściej wydają banki, lecz mogą je oferować również pozabankowe instytucje finansowe, stacje paliw czy sieci handlowe. Karta czasami jest powiązana z programem lojalnościowym – klient może wtedy zbierać punkty za zakupy i wymieniać je na nagrody. Program moneyback zapewnia natomiast zwrot pieniędzy (części wydatków) za transakcje kartą płatniczą.

Karty bankomatowe i inne karty płatnicze mają kształt prostokąta i ujednolicone wymiary na całym świecie:

• szerokość: 85,60 mm,
• wysokość: 53,98 mm,
• grubość: 0,76 mm,
• promień zaokrąglenia rogów: 3,18 mm.

Na karcie znajdują się określone elementy:

• unikalny numer karty bankomatowej – składa się z 16 cyfr,
• nazwa banku – najczęściej w postaci logo,
• dane osobowe właściciela karty – jego imię i nazwisko,
• data ważności karty – w formacie miesiąc/rok, np. 09/25,
• logo wydawcy – karty debetowe oraz kredytowe mają znak MasterCard i Visa, natomiast tradycyjne karty bankomatowe jedynie logo banku,
• chip (opcjonalnie) – mikroprocesor, który pozwala przesyłać dane do banku i płacić zbliżeniowo, a także zwiększa bezpieczeństwo transakcji,
• pasek magnetyczny – umożliwia płatności, gdy karta nie ma chipa lub w danym miejscu nie można przeprowadzić transakcji przy jego użyciu,
• miejsce na podpis posiadacza karty – karta bez własnoręcznego podpisu jest nieważna,
• trzycyfrowy kod CVC/CVV – dodatkowe zabezpieczenie, które należy przepisać w celu zatwierdzenia płatności online,
• hologram – element zabezpieczający przed podrobieniem karty,
• numer telefonu do wydawcy karty – klient może np. zgłosić problemy z jej obsługą,
• symbol płatności zbliżeniowych (opcjonalnie) – w postaci fal radiowych,
• oznaczenie rodzaju karty płatniczej – np. Debit (karta debetowa), Credit (karta kredytowa), Prepaid (karta przedpłacona) czy Charge (karta wirtualna).

Właściciel karty kredytowej zazwyczaj może ją spersonalizować poprzez dodanie dowolnej warstwy graficznej. Niektóre banki udostępniają klientom kreatory samodzielnego projektowania wyglądu w bankowości internetowej lub mobilnej.

Najnowsze dane NBP z końca 2024 roku pokazują, że w Polsce znajduje się w użyciu 46 258 025 kart płatniczych, z tego 45 081 991 zbliżeniowych. Poniższa tabela przedstawia statystyki ze względu na rodzaj karty.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP IV kwartał 2024 r.

Karta debetowa to najpopularniejszy rodzaj karty płatniczej. Jest przypisana do konta osobistego w banku i zapewnia jego właścicielowi pełny dostęp do zgromadzonych środków. Może pełnić funkcję karty bankomatowej, a także służyć do opłacania zakupów w sklepach internetowych oraz stacjonarnych.

Posiadacz karty może dokonywać transakcji do wysokości środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Po przekroczeniu tej kwoty bank odrzuci transakcję. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy klient aktywował debet na koncie, czyli dodatkowy limit do wykorzystania. Może wtedy nadal płacić za zakupy mimo ujemnego salda na rachunku.

Właścicielami kart debetowych mogą być osoby, które ukończyły 13 roku życia. Praktycznie każdy bank oferuje zbliżeniową kartę debetową z układem elektronicznym. Pozwala ona płacić bezgotówkowo w sklepach stacjonarnych bez konieczności wkładania karty do terminala – wystarczy ją do niego przyłożyć. W przypadku transakcji o wartości powyżej 100 zł należy dodatkowo wprowadzić kod PIN.

Korzystanie z kart debetowych najczęściej może być bezpłatne po spełnieniu określonych przez bank warunków, np. liczby płatności kartą czy łącznej wartości transakcji w danym okresie rozliczeniowym. Szczegółowe koszty określa taryfa prowizji i opłat.

Za pomocą karty debetowej można płacić za zakupy i wypłacać pieniądze z bankomatów zarówno w Polsce, jak i za granicą. Aby uniknąć kosztów przewalutowania transakcji, warto zawnioskować w banku o kartę walutową lub wielowalutową. Jest ona powiązana z rachunkiem bieżącym w obcej walucie.

Jest to instrument płatniczy, który umożliwia korzystanie ze środków pożyczonych od banku. Klient (pełnoletni) otrzymuje odnawialny limit kredytowy, który powinien spłacić w ustalonym terminie. Jego maksymalna wysokość zależy od zdolności kredytowej wnioskodawcy.

Z karty kredytowej można korzystać praktycznie tak samo, jak z debetowej. Nie jest ona jednak przypisana do konta osobistego. Płatności kartą kredytową nie obniżają więc salda na rachunku bieżącym, lecz ich wartości są odejmowane od przyznanego limitu. Zobowiązanie można spłacić jednorazowo lub w ratach, a każda wpłata odnawia limit do wykorzystania.

Środki na karcie kredytowej są oprocentowane. Klient uniknie jednak odsetek, jeśli ureguluje całe zobowiązanie w wyznaczonym okresie bezodsetkowym – w zależności od banku może on trwać nawet przeszło 50 dni.

Karta przedpłacona (prepaid) umożliwia korzystanie ze środków, które znajdują się na specjalnie utworzonym do tego celu rachunku technicznym – nie jest więc przypisana do konta osobistego właściciela w banku. Może on dokonywać płatności za zakupy do limitu kwoty, którą został zasilony rachunek, np. przelewem.

Karty prepaid nie są powiązane z konkretnym właścicielem, dlatego można wręczać je dowolnym osobom, np. na prezent. Z tego powodu nazywa się je kartami wydanymi na okaziciela.

W przeciwieństwie do karty przedpłaconej jest powiązana z bankowym rachunkiem osobistym posiadacza. Nie korzysta on jednak z wpłaconych wcześniej środków, lecz dokonuje dowolnej liczby płatności i spłaca należność w całości dopiero po zakończeniu każdego okresu rozliczeniowego. Bank pobiera automatycznie środki z konta osobistego.

Takie karty z odroczonym terminem płatności są popularne głównie wśród przedsiębiorców. Jest tak dlatego, że ułatwiają rozliczanie i księgowanie kosztów, np. podróży służbowych pracowników.

Nie ma ona fizycznej formy, lecz jedynie cyfrową. Szczegóły karty (numer, kod CVV/CVC i datę ważności) można poznać wyłącznie w aplikacji mobilnej lub po zalogowaniu na stronie banku. Jest instrumentem płatniczym, który służy głównie do transakcji online – np. zakupów produktów i usług w sklepach internetowych. Może także (po dodaniu do telefonu z modułem NFC) pełnić funkcję karty mobilnej i umożliwiać płatności zbliżeniowe w sklepach stacjonarnych.

Wirtualną kartę można wielokrotnie zasilać dowolną kwotą – płatności są możliwe do limitu dostępnych środków na utworzonym rachunku. Karty wirtualne mogą mieć identyczne funkcjonalności jak fizyczne karty debetowe i kredytowe.

Jest to fizyczna lub wirtualna karta płatnicza dodana przez właściciela do aplikacji mobilnej w telefonie – np. Apple Pay, Garmin Pay, Xiaomi Pay czy Google Pay (wcześniej Fitbit Pay). Można nią płacić mobilnie zarówno w sklepach internetowych, jak i stacjonarnych – zbliżeniowo telefonem, zegarkiem lub opaską treningową. Bank przyjmuje płatności za pośrednictwem bankowości mobilnej lub specjalnego portfela elektronicznego powiązanego z kartą.

Niektóre tego typu instrumenty płatnicze pełnią jednocześnie funkcję karty bankomatowej. Pozwalają więc wypłacać gotówkę z bankomatów. Klienci mogą także korzystać z kart mobilnych, które umożliwiają wypłatę pieniędzy w kasach sklepowych.

Bank najczęściej przesyła bankomatową kartę płatniczą kurierem na adres podany przez klienta we wniosku. Transakcje można przeprowadzać dopiero po aktywacji karty – w bankowości internetowej lub bankowości mobilnej. Należy postępować zgodnie z poleceniami wyświetlanymi na ekranie. Pełna aktywacja zakończy się po pierwszej transakcji przy użyciu kodu PIN.

Bezpieczeństwo transakcji kartą płatniczą zapewnia zwłaszcza jej PIN, czyli przypisany kod uwierzytelniający. Klient wprowadza go za każdym razem w bankomacie przy wypłacaniu gotówki, a także w celu potwierdzenia płatności bezgotówkowych (powyżej kwoty 100 zł dla operacji zbliżeniowych) w sklepach stacjonarnych. Jeśli już mamy kartę bankomatową w innym banku i chcemy zawnioskować o kolejną, warto ustawić nowy PIN.

Transakcje internetowe są dodatkowo zabezpieczone, ponieważ w celu weryfikacji klient wprowadza kod CVV/CVC, imię i nazwisko oraz datę ważności karty. Warto chronić te dane i nie udostępniać ich publicznie, aby uniknąć ryzyka kradzieży. Rozsądną praktyką jest również ustanowienie w bankowości internetowej dziennego limitu transakcji oraz maksymalnej kwoty pojedynczej operacji – płatności za zakupy i wypłaty z bankomatu.

Niektóre karty płatnicze obsługują technologię 3D Secure. Może być wtedy konieczne dodatkowe uwierzytelnienie transakcji w sklepie internetowym, np. za pomocą jednorazowego hasła SMS, kodu PIN czy odpowiedzi na pytanie weryfikacyjne.

Źródła:

https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Wojcicka_Karty_platnicze_w_Polsce.pdf [dostęp 21.05.2025]

https://nbp.pl/system-platniczy/dane-i-analizy/karty-platnicze/ [dostęp 21.05.2025]

https://www.bankier.pl/smart/jakie-sa-wymiary-karty-kredytowej-dlaczego-karta-bankowa-jest-prostokatna [dostęp 21.05.2025]

https://direct.money.pl/artykuly/porady/co-to-jest-karta-bankomatowa [dostęp 21.05.2025]