Formy oszczędzania i inwestowania – co jest mądrzejsze? Zalety i wady

Sprawdźmy, czym różni się oszczędzanie od inwestowania. Pojęcia te często są używane zamiennie, ponieważ oba dotyczą budowania majątku. W rzeczywistości opierają się jednak na innej strategii zarządzania osobistymi finansami.

Zacznijmy od wyjaśnienia, na czym polega oszczędzanie. Jest to proces systematycznego odkładania pieniędzy na przyszłe cele, zamiast ich przeznaczania na bieżące wydatki konsumpcyjne. Chodzi więc o to, aby zachować pewną część swoich dochodów.

Inwestowanie polega natomiast na lokowaniu pieniędzy w instrumenty finansowe w celu maksymalizacji zysku. Inwestor kupuje za wolne środki różne aktywa na rynkach finansowych, np. akcje, obligacje czy fundusze inwestycyjne.

Czym różni się oszczędzanie i inwestowanie? Różnice dotyczą głównie:

• celów inwestowania i oszczędzania,
• znacznie wyższego ryzyka w przypadku inwestycji,
• wyższej potencjalnej stopy zwrotu z aktywów inwestycyjnych,
• zwykle dłuższej perspektywy czasowej inwestowania,
• wyższej płynności produktów oszczędnościowych,
• większego stopnia skomplikowania instrumentów inwestycyjnych.

Jakie są najważniejsze powody oszczędzania? Sprawdźmy, jakie mogą być motywacje do odkładania pieniędzy.

Ważnym celem oszczędzania jest zabezpieczenie (co najmniej częściowe) wolnych środków finansowych przed spadkiem ich realnej wartości. Jest to możliwe dzięki wypracowywanym odsetkom, np. na lokatach czy kontach oszczędnościowych.

Oszczędności zapewniają poczucie bezpieczeństwa i komfortu na wypadek utraty pracy, choroby, śmierci współmałżonka, awarii samochodu czy innych nieprzewidzianych sytuacji. Najczęściej przyjmuje się, że poduszka finansowa powinna stanowić co najmniej 6-krotność miesięcznych wydatków.

Odłożone pieniądze mogą umożliwić spłatę kredytów, pożyczek, kart kredytowych i innych długów. Oszczędzająca osoba unika wtedy ryzyka dodatkowych odsetek, prowizji czy kar umownych.

Zaoszczędzone pieniądze można przeznaczyć na kosztowne zakupy, których nie bylibyśmy w stanie pokryć z bieżących dochodów – np. komputera, sprzętu AGD czy samochodu. Odłożone środki mogą również posłużyć jako wkład własny do kredytu mieszkaniowego.

Emerytura z ZUS zapewne nie wystarczy, aby utrzymać standard życia na dotychczasowym poziomie. Z tego powodu oszczędzanie na dodatkową emeryturę staje się dziś koniecznością.

Pieniądze można odkładać w celu zabezpieczenia przyszłości swoich dzieci. Oszczędności pozwolą np. zapłacić za studia, kursy czy materiały edukacyjne. Więcej na temat odkładania pieniędzy dla dziecka przeczytasz w naszym artykule.

Cele inwestowania są zupełnie inne niż oszczędzania. Przyjrzyjmy się najważniejszym z nich.

Inwestycje pozwalają powiększyć majątek dzięki wysokiej stopie zwrotu. Wielu inwestorów zdołało znacząco poprawić swoją sytuację materialną.

Zyski z inwestycji mogą być dodatkowym dochodem pasywnym. Niektórzy inwestorzy stają się rentierami, czyli osobami utrzymującymi się wyłącznie z uzyskiwanych odsetek czy dywidend.

Z oszczędzaniem wiąże się sporo zalet i potencjalnych korzyści.

Produkty oszczędnościowe zapewniają wysokie bezpieczeństwo finansowe. Ryzyko straty kapitału jest minimalne, zwłaszcza w przypadku odkładania pieniędzy na depozytach bankowych. Dzięki systemowi funduszu gwarancyjnego klient otrzyma zwrot pieniędzy nawet w razie upadłości banku – do limitu 100 tys. euro lub równowartości tej kwoty w krajowej walucie.

Dzięki poduszce bezpieczeństwa można uniknąć stresu związanego z nieprzewidzianymi wydatkami. Odłożone pieniądze zapewniają też większą swobodę w podejmowaniu decyzji, np. o zmianie pracy.

Zaletą oszczędności jest łatwy dostęp do pieniędzy. Najczęściej można wypłacić środki w dowolnej chwili, bez obaw o utratę kapitału z powodu wcześniejszego zakończenia oszczędzania.

Oszczędzanie nie wymaga zaawansowanej wiedzy ani poświęcania czasu na analizy. Zwykle wystarczy jedynie porównać oferty różnych banków czy innych instytucji finansowych.

Oszczędzanie najczęściej jest zwolnione z jakichkolwiek opłat. Mogą one wystąpić tylko w niektórych sytuacjach – np. za więcej niż jedną wypłatę w miesiącu z konta oszczędnościowego czy przedwczesny wykup obligacji skarbowych.

Z oszczędzaniem wiążą się tylko nieliczne wady. Sprawdźmy najważniejsze z nich.

Oprocentowanie produktów oszczędnościowych jest stosunkowo niskie. Banki często oferują jednak atrakcyjne stopy procentowe na lokatach i kontach oszczędnościowych – np. w ramach promocji dla nowych klientów czy na nowe środki.

Oszczędzająca osoba zwykle nie ma pewności, czy zyski z odsetek pozwolą ochronić kapitał przed inflacją. Mimo tego nawet częściowa ochrona jest lepsza w porównaniu do trzymania pieniędzy w przysłowiowej skarpecie.

Dowiedz się więcej o inflacji, stagflacji i innych danych CPI. 

Nie każdy jest w stanie regularnie odkładać pieniądze. Może wymagać to wielu wyrzeczeń, konsekwencji, dyscypliny i prowadzenia budżetu domowego.

Do głównych zalet inwestowania zaliczają się:

• potencjalne wysokie zyski – zwłaszcza w dłuższej perspektywie czasowej,

• szansa ochrony kapitału przed inflacją – wartość inwestycji po pewnym czasie może znacznie przekroczyć stopę inflacji,

• wiele możliwości dywersyfikacji portfela – istnieją różne instrumenty finansowe, a ich odpowiedni dobór pozwala zwiększyć bezpieczeństwo inwestycji,

• możliwość inwestowania niewielkich kwot – można na początek zainwestować nawet kilkaset złotych.

Główne wady inwestowania to natomiast:

• Niska płynność – inwestor nie zawsze ma dostęp do środków w dowolnym momencie i zwykle nie może ich wypłacić bez narażenia się na stratę finansową,

• wysokie ryzyko utraty kapitału – inwestowanie wiąże się z dużym prawdopodobieństwem straty ulokowanych środków z powodu wahań na rynku,

• wysokie koszty transakcyjne – np. opłaty za zarządzanie portfelem inwestycyjnym czy prowizje maklerskie,duża złożoność – wymaga specjalistycznej wiedzy i poświęcania czasu na analizę rynku finansowego. Początkujący inwestorzy mogą korzystać z usług doradztwa inwestycyjnego.

Gdzie najlepiej lokować swoje oszczędności? Sprawdźmy przykładowe produkty oszczędnościowe.

Lokaty terminowe polegają na zamrożeniu pieniędzy przez określony czas na depozycie bankowym. W Raisin możesz otworzyć lokatę w zagranicznych bankach partnerskich na:

• 1 miesiąc,

• 3 miesiące, 

• 6 miesięcy,

• rok,

• 2 lata, 

• 3 lata,

• 4 lata,

• 5 lat. 

Większość lokat ma stałe oprocentowanie, co pozwala od razu obliczyć przyszły zysk. Pieniądze można wypłacić w dowolnej chwili, lecz zazwyczaj skutkuje to utratą odsetek. Stopa procentowa w przypadku lokat najczęściej jest wyższa niż na kontach oszczędnościowych.

Konta oszczędnościowe to elastyczne produkty bankowe, które umożliwiają systematyczne oszczędzanie. Można w dowolnym momencie zlecić przelew wychodzący i uzyskać dostęp do zgromadzonych środków bez ryzyka utraty odsetek. Istnieje również możliwość wielokrotnego wpłacania nowych depozytów o dowolnej wartości. Rachunki oszczędnościowe zwykle są objęte zmiennym oprocentowaniem – może ono wzrastać lub spadać. Klient banku sam decyduje o momencie zakończenia oszczędzania.

Obligacje skarbowe to bezpieczne papiery wartościowe, które emituje Skarb Państwa. Dzielą się na zmiennoprocentowe, stałoprocentowe oraz indeksowane inflacją. W razie wcześniejszej wypłaty swoich środków trzeba ponieść opłatę za przedterminowy wykup.

Pieniądze można inwestować w różne instrumenty finansowe. Różnią się one m.in. ryzykiem, potencjalnym zyskiem czy wysokością opłat.

Papiery wartościowe o bardzo dużym ryzyku, dlatego nie są zalecane dla początkujących inwestorów. Pozwalają zakupić udziały w majątku giełdowych spółek. Zapewniają spory potencjał zwrotu dzięki zyskom z dywidend.

Dłużne papiery wartościowe, które są mniej ryzykowne niż akcje, lecz zapewniają niższe potencjalne zyski. Inwestor pożycza środki na określony czas w zamian za odsetki. Aby zwiększyć bezpieczeństwo takich inwestycji, warto wybierać obligacje wiarygodnych spółek, np. banków i innych firm z udziałami Skarbu Państwa.

Różne aktywa zgrupowane w ramach jednego zbiorczego instrumentu finansowego i zarządzane przez profesjonalne instytucje TFI. Można zdecydować się na taką formę inwestycji nawet w razie dysponowania niedużym wolnym kapitałem. Spore zróżnicowanie (dywersyfikacja) aktywów wchodzących w skład funduszy inwestycyjnych zmniejsza ryzyko straty.

Fundusze ETF są rodzajem pasywnych funduszy inwestycyjnych, które naśladują indeksy giełdowe (np. WIG20) i dążą do ich odwzorowania. Dzięki temu inwestor nie musi poświęcać czasu na samodzielną analizę sytuacji finansowej spółek.

Istnieją nie tylko inwestycje finansowe, lecz także rzeczowe. Przykładem jest złoto i inne metale szlachetne, które dobrze chronią przed inflacją – zwłaszcza w czasie kryzysów gospodarczych czy wojen. Ich zaletą jest także brak podatku od zysków kapitałowych.

Forma inwestycji z dużym potencjałem rentowności – zarówno dzięki dochodom z wynajmu, jak i wzrostowi wartości nieruchomości z upływem czasu. Inwestowanie wymaga jednak dużego kapitału początkowego.

Przed podjęciem decyzji o sposobie lokowania wolnych środków warto przeanalizować swoje potrzeby, cele i możliwości, w tym:

• tolerancję ryzyka,

• pożądane zyski,

• horyzont czasowy,

• sytuację finansową,

• wiedzę na temat rynków finansowych,

• wolny czas na analizę sytuacji rynkowej.

Warto rozważyć oszczędzanie pieniędzy zwłaszcza w następujących sytuacjach:

• potrzeba zbudowania poduszki finansowej, sfinansowania konkretnego celu lub zabezpieczenia przyszłości,

• niska tolerancja ryzyka,

• duże prawdopodobieństwo, że odłożone pieniądze będą potrzebne w ciągu najbliższych miesięcy,

• dysponowanie niewielkimi nadwyżkami finansowymi,

• niska wiedza na temat rynków finansowych,

• brak czasu na samodzielne przeprowadzanie analiz.

Inwestowanie może być natomiast sensownym wyborem dla osób, które:

• chcą zapewnić sobie duże zyski,

• akceptują większe ryzyko,

• są gotowe utrzymywać inwestycje w długim okresie,

• nie mają żadnych niespłaconych długów,

• zbudowały już solidną poduszkę bezpieczeństwa,

• mają dużą wiedzę o inwestowaniu i rynkach finansowych,

• potrafią świadomie zarządzać ryzykiem,

• dysponują wolnym czasem na analizy,

• mogą sobie pozwolić na stratę kapitału,

• nie podejmują pochopnych decyzji pod wpływem emocji,

• prowadzą budżet domowy.

Optymalnym wyborem dla niektórych osób może być jednoczesne oszczędzanie i inwestowanie. Taka strategia zapewnia kompromis między bezpieczeństwem a potencjałem zysku.

Źródła:

https://e-uczelnia.uek.krakow.pl/mod/resource/view.php?id=1189286 [dostęp 14.07.2025]

https://www.bankier.pl/wiadomosc/Od-oszczedzania-do-inwestowania-7642167.html [dostęp 14.07.2025]

https://zpe.gov.pl/a/kapital-czyli-jak-inwestowac-oszczednosci-na-rynku-gieldowym/DtXzsK4nl [dostęp 14.07.2025]